آنالیز میکروبی آب و فاضلاب چگونه انجام می شود؟

آنالیز میکروبی آب و فاضلاب، یک روش علمی برای شناسایی انواع آلودگی های آب است، در این روش، آب از نظر وجود انواع باکتری و پسماندهای مدفوعی مورد آزمایش قرار گرفته و حتی اگر لازم باشد، با روش های کشت میکروبی، نوع باکتری موجود در آب شناسایی می شود. به این ترتیب، تعیین می گردد، که کدام آب برای مصرف انسان بی خطر بوده و یا امکان استفاده از آن در کدام قسمت از کارهای روزمره امکان پذیر است. در این مقاله به تعدادی از آنالیز میکروبی آب و فاضلاب و پارامترهای موجود اشاره خواهیم کرد.

آزمایشگاه رسوب آب همکار سازمان ملی استاندارد ایران، سازمان حفاظت محیط زیست و دارنده گواهینامه ایزو 17025 به عنوان آزمایشگاه آب تهران تمامی پارامترهای میکروبی آب و فاضلاب و همچنین آزمایشات فیزیکی، شیمیایی، فلزات سنگین را مطابق با استانداردهای روز دنیا انجام می دهد و نتایج را در اختیار متقاضیان قرار می دهد.

آشنایی با روش انجام آنالیز میکروبی آب و فاضلاب

روش انجام آزمایش میکروبی آب فاضلاب، با نمونه برداری از آب آغاز می شود. نمونه برداری از آب برای آنالیز میکروبی آب و فاضلاب باید با حساسیت و دقت کامل انجام گیرد. اپراتوری که با نمونه میکروبی آب  را جمع آوری می کند، باید با نمونه برداری و روش های معمول آزمایشگاه آشنا باشد. در گزارش کار آزمایش میکروبیولوژی آب میتوان همه و یا یکی از انواع آزمایش های زیر را دید:

آزمایش میکروبی اشرشیا کلی

وجود یا عدم وجود کلیفرم ها در آب بسیار مهم هستند، وجود کلیفرم ها در آب به معنی غیر بهداشتی بودن آب است. کلیفرم ها که معروفترین آنها اشرشیا کلی است، باکتری های باسیلی شکل و گرم منفی هستند. باکتری های این گروه هوازی و غیر هوازی اختیاری بوده و قادر هستند، قند لاکتوز را تخمیر کرده و گاز تولید کنند، از همین ویژگی های این گروه استفاده کرده و آنها را به روش شیمیایی و میکروبی در آب و فاضلاب تشخیص می دهند. آزمایش کلیفرم مدفوعی نیز با استفاده از همین ویژگی های باکتری قابل شناسایی است. تست میکروبی آب آشامیدنی شامل تست تولید گاز و کشت در محیط های کشت جامد، مانند ائوزین متیلن بلو آگار و اندو آگار است، که برای تشخیص کلیفرم ها در آب به کار برده می شوند.

آزمایش میکروبی آب استخر

آب استخر ها باید از لحاظ چندین پارامتر مورد آزمایش قرار بگیرد، pH، دما و کدورت از جمله این پارامترها است. آنالیز میکروبی آب استخر نیز مهم است، تا از وجود یا عدم وجود میکروارگانیسم ها مطمئن شویم. آب استخر شنا در دو حالت احتمال آلودگی دارد. یک: آب ورودی به آن آلوده باشد. دو: میکرو ارگانیسم های افراد شناگر در آن وارد شده و رشد کنند. میکرو ارگانیسم ها از دهان و بینی و حتی از پوست می توانند وارد آب استخر شوند. اگر مراحل تصفیه آب استخر به درستی انجام نشود، باعث انتقال بیماری بین افراد می شود.

موارد مهم در آنالیز میکروبی آب و فاضلاب

شاخص MPN چیست؟ شاخص mpn (Most probable number)  بر اساس یک نوع آزمایش تخمیری تعیین می شود . این آزمایش، در واقع محتمل ترین کلیفرم هایی، که در صد سی سی آب رشد می کنند، را نشان می دهد.

استاندارد میکروبی آب: در بین میکروارگانیسم هایی که می توانند در آب رشد و تکثیر یابند، کلیفرم ها مهم تر از بقیه هستند، به همین دلیل از کلیفرم ها به عنوان شاخص بهداشتی آب یاد می شود.

آزمایشگاه میکروبی آب و پساب در آزمایشگاه رسوب آب همه شاخص های میکروبی آب مانند مقدار اشرشیاکلی، باکتری های هتروتروف و … آب را بررسی می کنند. آزمایشگاه میکروبی فاضلاب نیز آب را از لحاظ آلودگی به انواع میکروارگانیسم ها مورد کنکاش قرار می دهد. میکروبیولوژی آب و پساب و میکروبیولوژی آب و فاضلاب دو مبحث مهم در آنالیز میکروبی آب می باشند. آب شرب باید عاری از هر گونه میکروارگانیسم های بیماریزا بخصوص باید عاری از کلیفرم ها باشد. کلیفرم ها باعث ایجاد بیماری های گوارشی در افراد می شوند. آبی که در فاضلاب ها وجود دارد، خود مولد باکتری های بیماریزا  است، بنابراین این آب ها به راحتی مورد آزمایش قرار گرفته و به راحتی می توان باکتری های بیماریزا و غیر بیماریزا را در آن شناسایی کرد. بر اساس استاندارد های موجود، آب شرب باید عاری از هر نوع کلیفرم ها باشد و مقدار سایر میکروارگانیسم ها هم نباید از 500 عدد در هر میلی لیتر آب بیشتر شود. آب چاه هم اگر برای آشامیدن مورد استفاده قرار می گیرد، باید دارای این ویژگی آب شرب باشد. در مورد آب فاضلاب این مقادیر فرق می کند و تعداد کلیفرم ها در هر صد میلی لیتر باید کمتر از هزار باشد. با کشت آب در محیط کشت های مخصوص به نوع باکتری موجود در آب می توان پی برد. این محیط کشت ها دارای ویژگی های زیر هستند:

– pH  مناسب برای رشد و تکثیر باکتری را دارند.

– از لحاظ غلظت در وضعیت استاندارد بوده تا به باکتری ها آسیب وارد نکنند.

– انواع نیازهای غذایی باکتری ها را تامین می کنند.

جمع آوری آب برای آنالیز میکروبی آب و فاضلاب بهتر است در ظرف های استریل انجام شود تا احتمال هر گونه آلودگی خارجی از بین رود. متداول ترین محیط کشت ها برای آنالیز میکروبی آب و فاضلاب شامل موارد زیر است: محیط کشت لاکتوز براث که یک محیط مناسب برای انواع کلیفرم ها است و معمولا به صورت مایع در لوله آزمایش نگهداری می شود. محیط کشت برلیان گرین بیل براث ، مختص باکتری های کلیفرم بوده و به شکل مایع می باشد.

آزمایشگاه رسوب آب می تواند بصورت دوره ای نمونه برداری از آب و فاضلاب را انجام دهد و به آزمایشگاه آب انتقال دهد تا آنالیزهای لازم توسط کارشناس های حرفه ای این آزمایشگاه انجام شود.

آزمایش آب محدود به آنالیز میکروبی آب نیست

علاوه بر آنالیز میکروبی آب، آزمایش های زیر نیز روی آب شرب انجام می شود:

آزمایش شیمیایی آب شرب

با این آزمایش تمامی یون ها مانند آنیون ها و کاتیون مشخص می شود. آب و پساب که شامل مواد شیمیایی می باشد، مانند نیتریت، نیترات، سدیم، پتاسیم، سولفات، بی کربنات و کربنات، آمونیاک و فلزات سنگین مانند منگنز، آهن، مس با این نوع آزمایش در آب تشخیص داده می شود. تعدادی از این مواد شیمیایی اگر در آب یافت شوند، بر ماهیت آن تاثیر گذاشته و کیفیت آن را پایین می آورند. این آزمایش ها معمولا همراه با آنالیز میکروبی آب انجام می شوند.

آزمایش فیزیکی آب

این آزمایش، آب را از لحاظ شکل ظاهری مانند کدورت، رنگ، بو و وجود ذرات معلق مورد بررسی قرار می دهد. این آزمایش یکی از مهم ترین و در واقع اولین نوع آزمایش است که مورد توجه قرار می گیرد و هشداری برای انجام آنالیز میکروبی آب است. با افزایش آلودگی های زیست محیطی، احتمال آلودگی آب ها زیادتر شده است. بنابراین شناسایی و تشخیص آلودگی ها به روش آنالیز میکروبی آب و آنالیز شیمیایی آب در حفظ سلامت افراد و سایر جانداران نقش مهمی دارد.

آزمایشگاه رسوب آب در زمينه آنالیز کامل میکروبی و شیمیایی آب و فاضلاب با ارائه بهترين نتایج به عنوان يك برند بسيار معتبر در آزمايشگاه آب و فاضلاب تهران شناخته شده است و تمامي آزمون ها توسط آزمایشگاه رسوب آب توسط پرسنل و تكنسين هاي همين آزمایشگاه تضمين مي شوند.