آزمایشگاه مولکولی PCR
شرکت رسوب آب (انوشه) مجموعی ای تحقیقاتیست که دارای بخش های مختلف آزمایشگاهی است . یکی از این بخش ها آزمایشگاه مولکولی PCR است که زیر نظر سازمان دامپزشکی از طریق روش مولکولی PCR بسیاری از عوامل بیماری زا را شناسایی می کند که در ادامه این مبحث به توضیح آن خواهیم پرداخت. به طور کلی می توان گفت آزمایشگاه انوشه همکار سازمان دامپزشکی، سازمان ملی استاندارد ایران، سازمان حفاظت محیط زیست و دارنده گواهینامه ۱۷۰۲۵ آزمایش های کامل مولکولی PCR را به کمک استانداردهای روز دنیا انجام می دهد.
آزمایش مولکولی PCR
روش های متفاوتی به منظور شناسایی عوامل عفونی بسیاری از بیماری ها بکار برده می شود که می توان از آن ها به روش های مولکولی، سرولوژیک و همچنین کشت میکروبی اشاره کرد. در روش کشت میکروبی برای رسیدن به پاسخ، نیاز به زمان طولانی است. همچنین برخی میکروارگانیسم های بیماری زا وجود دارند که به سختی قابل کشت هستند و یا به هیچ عنوان کشت نمی شوند. بنابراین نمی توان از کشت میکروبی در تمام موارد استفاده کرد.
همانگونه که اشاره کردیم یکی دیگر از روش های شناسایی عوامل عفونی بیماری زا روش های سرولوژیک می باشد که این روش نیز دارای معایب خاص خود است. از جمله معایب این روش می توان واکنش متقاطع با عوامل مختلف و همچنین عدم کارایی مناسب در افرادی که دارای نقص ایمنی هستند، را نام برد. علاوه بر آن عدم حساسیت در تشخیص برخی از عفونت های مادرزادی نیز از جمله معایب روش های سرولوژیک می باشد. روش سرولوژیک نیز مانند کشت میکروبی در مورد برخی از ارگانیسم های بیماری زا قابلیت تست کردن ندارد.
اما روش های مولکولی در موارد بسیار زیادی می توانند جایگزین روش های قبلی شوند. در میان انواع مختلفی از روش های مولکولی روشی به نام روش مولکولی PCR دارای استفاده بسیار گسترده ای در شناسایی عوامل عفونی مختلف می باشد. در پاسخ به این سوال که PCR مخفف چیست باید گفت که این کلمه مخفف عبارت Polymerase Chain Reaction به معنی واکنش زنجیره ای پلیمراز می باشد.
آزمایش مولکولی PCR بر اساس شناسایی و سپس تکثیر ژنوم میکروارگانیسم عمل می کند. تست مولکولی PCR دارای حساسیت بسیار بالایی است که باعث می شود تشخیص به درستی صورت گیرد. علاوه بر این روش مولکولی PCR باعث می شود تعداد بسیار اندکی از پاتوژن هایی که در بدن وجود دارند، شناسایی شوند. این در حالی است که این تعداد اندک از پاتوژن ها به وسیله روش های دیگر به هیچ عنوان قابل شناسایی نمی باشند.
این مسئله در حالتی بسیار حائز اهمیت است که عفونت در مراحل اولیه می باشد و تعداد آن اندک است و به وسیله سایر روش ها قابل شناسایی نمی باشد. روش مولکولی PCR به دلیل داشتن سرعت پاسخ دهی و همچنین ویژگی Specificity بسیار بالا توانسته بسیاری از بیماری های حاد عفونی را به سرعت تشخیص دهد. این مسئله سبب می شود بیماری به سرعت شناسایی شده و مراحل درمان آغاز شوند.
روش مولکولی LAMPچیست؟
روش مولکولی LAMP نیز یک روش شناسایی مولکولی می باشد که امروزه توانسته تا حدی جایگزین روش مولکولی PCR شود. نام این روش خلاصه عبارت روش مولکولی تکثیر همدمای DNA وابسته به حلقه [Loop- Mediated Isothermal Amplification of DNA می باشد. روش LAMPدر یک دمای خاص DNA با کارایی و سرعت بسیار بالایی تکثیر خواهد شد. لازم به ذکر است که در این روش از دو عدد پرایمر داخلی و دو عدد خارجی یا به طور کلی از چهار عدد پرایمر استفاده می شود. مزیت روش LAMP نسبت به روش مولکولی PCR در این است که در این روش نیازی به چرخه های پیوسته دمایی وجود ندارد و همچنین تجهیزات روش PCR در روش LAMP لازم نمی باشند. بنابراین در اکثر شرایط بحرانی از این روش استفاده می شود.
روش مولکولی PCR در آزمایشگاه انوشه به چه منظور انجام می شود؟
خدمات آزمایشگاه انوشه در بخش آزمایشگاه مولکولی PCR شامل تشخیص ماهی تن در کنسرو ماهی تن در روغن به روش PCR و همچنین تعیین و شناسایی قطعی باکتری های بیماری زای منتقله از راه غذا می باشد. از جمله این باکتری ها می توان به شیگلا، سالمونلا، لیستریا، ویبریو و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد. علاوه بر این آزمایشگاه در بخش دامپزشکی نیز از طریق روش مولکولی PCR بیماری های مختلفی از جمله آنفولانزا، برونشیت، نیکاسل، سالمونلا و مایکوپلاسما، BVDV، Leptospirosis، Neospora ، IBR را تشخیص می دهد.
تعیین آلودگی در پودر گوشت هفت گونه اسب، گاو، گوسفند، بز، مرغ، خوک و ماهی نیز در این آزمایشگاه صورت می گیرد. به طور کلی می توان گفت آزمایشاتی که به وسیله این روش در آزمایشگاه مولکولی بیولوژیکیPCR انجام می شود شامل Leptospirosis، ،Neospora، IBR، BVDV-RT- PCR، چهار عامل سقط جنین (IBR/BVDV/Neospora/Leptospirosis)، مایکوپلاسما، ND – RT PCR، IBV – PCR، Influenza – RT PCR، تشخیص سالمونلا ویبریو پاراهمولیتیکوس، لیستریا مونوسیتوژنز، شیگلا ، Bird Sexing PCR هستند. تعیین منشا گوشت خام (7 گونه: اسب، گاو، گوسفند، بز، مرغ ، خوک و بوقلمون)، تشخیص ماهی تن در کنسرو ماهی تن در روغن، ردیابی گوشت ماهی و جستجوی لژیونلا به روش PCR نیز در این آزمایشگاه انجام می شود.
جدول خدمات آزمایشگاه مولکولی PCR انوشه به شرح زیر می باشد :
مراحل روش مولکولی PCR
این روش شامل سه مرحله دناتوراسیون DNA، مرحله پرایمر و اتصال دو قطعه نوکلئوتیدی و همچنین مرحله پلیمریزاسیون یا سنتز می باشد. پس از انجام این سه مرحله چرخه اول به پایان رسیده و چرخه های بعدی، تکرار چرخه اول می باشند. با تکرار چرخه ها، تعداد قطعه DNA به صورت تصاعدی افزایش یافته و پس از گذشت تکرار ۲۰ چرخه تعداد قطعه دی ان ای مورد نظر به ۲۵۰ هزار عدد خواهد رسید. افراد می توانند با مطالعه دقیق جزوه آزمایشگاه سلولی مولکولی از روند دقیق این آزمایش مطلع شوند.
علت بالا بودن PCR چیست؟
بالا بودن PCR در خون یا همان مثبت شدن آزمایش PCR نشان دهنده حضور ویروس یا باکتری مورد نظر در خون می باشد. پس از مثبت شدن این آزمایش باید به رفع آن ویروس یا باکتری پرداخته شود.
