اندازه گیری ترکیبات پلی کلروبی فنیل ها PCBs در آزمایشگاه رسوب آب
پلی کلروبی فنیل ها یا Polychlorinated biphenyl (PCBs)، یک ماده بسیار مخرب و مضر برای محیط زیست و سلامت انسان می باشد. این ماده پایداری زیادی دارد. به همین دلیل برای از بین بردن آن و از میان برداشتن آن از محیط زیست تمهیدات و آزمایشات بسیاری به انجام رسیده است.
اندازه گیری ترکیبات پلی کلروبی فنیل ها PCBs در آزمایشگاه رسوب آب به شکلی وسیع و توسط تیم تحقیقاتی انجام گرفته است. این آزمایشگاه رسوب آب با داشتن گواهینامه ۱۷۰۲۵، همکاری بسیار نزدیکی با سازمان ملی استاندارد ایران، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی در زمینه آنالیز کامل آب، فاضلاب و پساب دارد. این عملیات همگی منطبق بر استانداردهای روز دنیا به انجام می رسد.
حال ممکن است این سوال مطرح شود که، PCBs چیست، چه کاربردی داشته، در کجا یافت می شود، چگونه قابل اندازه گیری می باشد و … . ما قصد داریم در این بخش به معرفی این ماده شیمیایی پرداخته و در مورد روش های اندازه گیری ترکیبات پلی کلروبی فنیل ها PCBs در آزمایشگاه رسوب آب اطلاعات جامعی در اختیار علاقمندان قرار دهیم.
PCBs چیست؟
پلی کلروبی فنیل ها یا PCBs، نوعی از هیدروکربن هایی است که به علت ویژگی های خاصی که از خود نشان می دهند در گذشته به منظور بهبود خواص، به روغن هایی با پایه نفتی اضافه می شده است. یکی از نام های تجاری پلی کلروبی فنیل ها ، اسکارل می باشد. اغلب از این روغن به عنوان خنک کننده و نوعی عایق در لوازم و تجهیزات الکتریکی از جمله ترانسفورماتورها، خازن ها و دیگر تجهیزات استفاده می شود.
با گذشت زمان، انسان پی به اثرات مخرب و مضر پلی کلروبی فنیل ها برد. PCBs به شدت سرطان زا هستند و در انسان اختلالات کبدی را باعث می شوند. علاوه بر آن این ماده شیمیایی سبب ایجاد لک، التهابات پوستی و سرگیجه در افرادی خواهد شد که در تماس مستقیم با این ماده قرار دارند.
پلی کلروبی فنیل ها یا PCBs تا مدت ها بدون تغییر باقی مانده، در طبیعت جابجا شده و در دورترین مناطق باقی می مانند. به همین دلیل، سازمان بین المللی حقوق بشر احساس خطر کرده و در نوزدهمین کنفرانس خود که در سال 1997 تشکیل داد، PCBs را در زمره 12 آلاینده آلی و مقاوم محیط زیست معرفی کرد.
ساختار مولکولی پلی کلروبی فنیل ها یا PCBs
این سازمان در این کنفرانس از برنامه زیست محیطی سازمان ملل درخواست کرد که کمیته ای با وظیفه UNEP تشکیل دهد. تشکیل UNEP با هدف برخورد هماهنگ با ماده شیمیایی آلی مخاطره آمیز پلی کلروبی فنیل ها یا PCBs در کلیه کشورها به انجام رسید.
اثرات مخرب PCBs
وجود ماده شیمیایی پلی کلروبی فنیل ها یا PCBs در طبیعت نه فقط برای انسان که برای چرخه حیات سایر موجودات نیز خطر آفرین می باشد. از مضراتی که این ترکیب به محیط زیست وارد می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
حضور پلی کلروبی فنیل ها در طبیعت و زیستگاه موجودات
PCBs در طبیعت نشست کرده و بلافاصله تجزیه نمی شود. ماندگاری این ماده بر روی برگ گیاهان، درختان و روی بدن و پوست موجودات ذره بینی، آبزیان و ماهی ها، سبب خفگی و عدم اکسیژن رسانی به آنها خواهد شد. PCBs با سیری کاذبی که در لاک پشت ها و سایر موجودات ایجاد می کند سبب مرگ و میر آنها می شود.
اثر مخرب PCBs بر روی انسان
پلی کلروبی فنیل ها از طریق آب و مصرف ماهی و غذاهای آلوده به PCBs وارد چرخه غذایی انسان شده و او را مسموم می سازد. عوارض مصرف این ماده شیمیایی در انسان بیشتر به شکل عارضه و لکه های پوستی و مشکلات کبدی خودنمایی می کند.
از دیگر عوارضی که پلی کلروبی فنیل ها بر روی انسان دارند می توان به خستگی و بی حالی، سردرد، سرفه، زخمهای پوستی غیر عادی، قاعدگی نامنظم، پایین آمدن ایمنی بدن، تولد کودکان کم وزن و ضایعات چشمی اشاره کرد.
اثر PCBs بر روی حیوانات
طبق تحقیقات و آزمایشات صورت گرفته، پرندگان و آبزیان در مواجه با PCBs و مصرف آنها از بین می روند. حیوانات قوی جثه یا آنهایی که میزان PCBs کمتری به بدن آنها وارد شده است، دچار عوارضی چون کم خونی، آسیب های کبدی، آکنه، مشکلات دستگاه گوارش و معده، اختلالات غده تیروئید، ابتلا به سرطان پوست، خون، کبد، غدد لنفاوی و دستگاه تنفس شدند.
اثر PCBs بر روی اشیا
ترکیبات بی بو، بی مزه و زرد رنگ PCBs در حلال های آلی، روغن ها و چربی ها دارای قدرت حلالیت بالا می باشد. این ترکیب، خاصیت هدایت حرارتی، اشتعال و مقاومت در برابر اکسیداسیون را در حد بالایی دارا بوده و از آب سنگین تر است.
میانگین غلظت PCBs طبق مطالعات صورت گرفته در لجن فاضلاب
پلی کلروبی فنیل ها باعث از بین رفتن کاغذ، چوب، خوردگی و فرسودگی رنگ و لاستیک می شوند. PCBs به سادگی در پوست، لاتکس و پلی وینیل کلراید (PVC) نفوذ می کند.
اندازه گیری میزان ترکیبات پلی کلروبی فنیل ها PCBs در آزمایشگاه رسوب آب با دقت و تخصص بالا انجام می گیرد.
روش های اندازه گیری ترکیبات PCBs
ترکیبات پلی کلروبی فنیل ها PCBs در آزمایشگاه رسوب آب به روش های مختلفی انجام می گیرد که در ادامه به بیان آنها خواهیم پرداخت:
اندازه گیری PCBs در روغن
برای سنجش میزان غلظت و ترکیبات PCBs، چهار روش اندازه گیری پلی کلروبی فنیل در روغن وجود دارد. این شیوه ها در دسته های زیر قابل طبقه بندی هستند:
- روش شیمیایی برای تعيين PCBs در روغن با تخمين رنگ سنجی
- روش اندازه گیری PCBs در روغن به روش الکتروشیمیایی
- روش اندازه گیری پلی کلروبی فنیل در روغن با فلورسانس اشعه X
- روش اندازه گیری PCBs در روغن توسط GC
اندازه گیری PCBs در آب
برای سنجش ترکیبات PCBs، سه روش اندازه گیری پلی کلروبی فنیل در آب وجود دارد. این شیوه ها در ادامه معرفی شده اند:
- روش اندازه گیری PCBs در آب به روش میکرو استخراج مایع
- اندازه گیری پلی کلروبی فنیل در آب به روش مایع پخشی
- اندازه گیری PCBs در آب به روش کروماتوگرافی گازی
اندازه گیری PCBs در خاک
- اندازه گیری پلی کلروبی فنیل در خاک با استفاده از دستگاه هاي كروماتوگرافي گازي با آشكارسازهاي FPD MS, ECD, NPD, FID : با استفاده از اين دستگاه ها ميزان PCBs در محدوده غلظتي ppb تا ppm با صحت و دقت بسيار بالا انجام شده و نوع PCBs نیز قابل تشخیص می باشد.
- اندازه گیری PCBs در خاک به کمک ترانسفورماتورها.
اندازه گیری ترکیبات پلی کلروبی فنیل ها PCBs با روش کروماتوگرافی گازی