کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز یکی از جنبههای مهم مراقبت از بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه است، زیرا به طور مستقیم بر ایمنی بیمار و اثربخشی درمان تأثیر میگذارد. از آنجایی که افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی برای انجام عملکردهای حیاتی بدن خود از جمله فیلتر کردن ضایعات و مایعات اضافی از خون به همودیالیز متکی هستند، خلوص آب مورد استفاده در این فرآیند بسیار مهم است.
آب آلوده میتواند مواد مضری از جمله باکتریها، اندوتوکسینها و آلایندههای شیمیایی را وارد بدن کند که به طور بالقوه منجر به عوارض جدی برای سلامتی میشود. اینجاست که انجام آزمایش برای کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز اهمیت دوچندان پیدا میکند. در این مقاله از وبسایت «رسوب آب» به بررسی کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز و آزمایشهای مربوط به آن میپردازیم.
دستگاه همودیالیز چیست؟
همودیالیز یک دستگاه پزشکی پیچیده است که برای فیلتر و تصفیه خون بیماران مبتلا به نارسایی کلیه استفاده میشود. نارسایی کلیه وضعیتی است که کلیهها قادر به حذف موثر مواد زائد و مایعات اضافی از بدن نیستند. این دستگاه با اتصال به جریان خون بیمار از طریق یک نقطه دسترسی عروقی، معمولاً در بازو عمل میکند. خون از بدن خارج میشود و از طریق دستگاه دیالیز که به عنوان کلیه مصنوعی نیز شناخته میشود، پمپ شده و در آنجا از یک غشای نیمه تراوا عبور میکند.
این غشاء به مواد زائد، سموم و الکترولیتهای اضافی اجازه میدهد تا از خون منتشر شده و به محلول دیالیز وارد شوند و در عین حال اجزای ضروری مانند گلبولهای قرمز و پروتئینها را حفظ کنند. پس از فرآیند فیلتراسیون، خون تمیز شده به بیمار بازگردانده میشود. درمان با دستگاه همودیالیز معمولاً حدود سه تا پنج ساعت طول میکشد و معمولاً سه بار در هفته انجام میشود. این کار به حفظ تعادل الکترولیتها، تنظیم فشار خون و جلوگیری از تجمع مواد مضر در بدن کمک میکند.
نقش آب در دستگاه همودیالیز
بدن انسان معمولی در صورت سالم بودن میتواند مواد مضر موجود در آب آشامیدنی را مدیریت کند. سیستم گوارش، سیستم ایمنی و کلیه به محافظت یا دفع آن سموم کمک میکنند. بیمارانی که تحت دیالیز هستند از این محافظت برخوردار نیستند. آب آلوده میتواند باعث بیماری یا مرگ این بیماران شود. درحقیقت، درمان نارسایی کلیه با همودیالیز از مایع دیالیز برای تسهیل عادی سازی ناهنجاریهای الکترولیت و اسید باز و حذف ترکیبات اورمیک با وزن مولکولی کم موجود در پلاسما مانند اوره استفاده میکند.
مایع دیالیز ترکیبی از آب لوله کشی تصفیه شده و محلول غلیظی حاوی الکترولیت، بافر و گلوکز است. آب مورد استفاده از آب آشامیدنی تهیه میشود، اما تحت تصفیه قرار میگیرد. بدین ذلیل که چندین ناخالصی مانند باکتریها، ویروسها، آفت کشها، مواد شوینده، منیزیم، کلسیم، هیدروکربنها، کلر، زبالههای صنعتی و غیره در آب لوله کشی وجود دارند؛ بنابراین آب از طریق سیستمهای تصفیه آب عبور میکند تا خالص شود.
آب برای دیالیز به دلایل مختلفی نسبت به آب آشامیدنی معمولی به درجه خلوص بالاتری نیاز دارد. آب آشامیدنی به مایع دیالیز اجازه میدهد تا از طریق روده و کبد پردازش شود، جایی که آلایندهها قبل از جذب در خون غیرفعال یا حذف میشوند. با مایع دیالیز، آب به جای روده از طریق غشای دیالیز با خون بیماران در تماس مستقیم است. به خصوص مولکولهای کوچک میتوانند آزادانه در سراسر غشاء در خون پخش شوند؛ بنابراین، بسیار مهم است که آب مورد استفاده برای دیالیز قبل از تماس مستقیم با بیمار، به اندازه کافی تصفیه شده باشد.
قرار گرفتن در معرض دیالیز آب تصفیه نشده میتواند منجر به مشکلات حاد و مزمن شود. اگرچه واکنشهای حاد معمولاً از نظر بالینی مشهود هستند و میتوان آنها را در صورت بروز درمان کرد، مشکلات مزمن ناشی از تصفیه ناکافی آب میتواند از دست رفته و برای مدت طولانی درمان نشود. این موضوع ممکن است منجر به ایجاد مشکلات بیشتر و افزایش خطرات عوارض و مرگ و میر شود.
سنجش کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز
همانطور که قبلتر بیان کردیم، دستگاه همودیالیز از آب بسیار تصفیه شده به نام آب فوق خالص استفاده میکند که برای از بین بردن آلایندهها، باکتریها و عوامل تبزا جهت اطمینان از ایمنی بیمار تصفیه میشود؛ اما چگونه میتوان کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز را اندازه گیری کرد؟ در ادامه به آزمونهای سنجش کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز که در آزمایشگاه آب و پساب انجام میشود، اشاره میکنیم:
1. آزمایش میکروبی
آزمایش میکروبی وجود باکتریها، ویروسها و سایر میکروارگانیسمها را در آب ارزیابی میکند. این آزمایش بسیار مهم است، زیرا آب آلوده میتواند منجر به عفونتهای شدید در بیماران دیالیزی شود که سیستم ایمنی آنها ممکن است به خطر بیفتد. به طور معمول، نمونهها جمعآوری و در محیطهای انتخابی برای تشویق رشد باکتریهای خاص انکوبه (کشت سلول در شرایط مساعد محیطی آزمایشگاهی) میشوند. نتایج برای تعیین غلظت آلایندههای میکروبی تجزیه و تحلیل میشوند.
2. آزمایش شیمیایی
این آزمایش غلظت مواد شیمیایی و آلایندههای مختلف را در آب بررسی میکند. این شامل آزمایش مواد مضر مانند کلر، کلرامین، فلزات سنگین (مانند سرب و مس) و سایر ترکیبات آلی است. تکنیکهایی مانند اسپکتروفتومتری یا کروماتوگرافی اغلب برای تعیین کمیت این مواد شیمیایی استفاده میشوند. حفظ سطوح پایین این آلایندهها ضروری است، زیرا میتوانند بر روند دیالیز و سلامت بیمار تأثیر منفی بگذارند.
3. تست رسانایی
آزمایش رسانایی توانایی آب برای هدایت جریان الکتریکی را که با غلظت مواد یونی در آب مرتبط است، اندازه گیری میکند. رسانایی بالاتر نشان دهنده وجود نمکها و آلایندههای محلول است که میتواند روند دیالیز را مختل کند. رسانایی متر برای به دست آوردن قرائتها استفاده میشود و این مقادیر به طور مرتب نظارت میشوند تا اطمینان حاصل شود که طبق دستورالعملهای تعیین شده در محدوده قابل قبول قرار دارند.
4. تست کل کربن آلی (TOC)
آزمایش کربن آلی کل مواد آلی موجود در آب را ارزیابی میکند که میتواند نشان دهنده آلودگی توسط مواد آلی باشد. سطوح TOC اندازه گیری میشود تا اطمینان حاصل شود که از آستانههای از پیش تعیین شده تجاوز نمیکنند، زیرا محتوای آلی بالا میتواند منجر به تشکیل محصولات جانبی مضر در طول دیالیز شود. این تست معمولاً با استفاده از تکنیکهای اکسیداسیون انجام میشود، جایی که کربن آلی به دی اکسید کربن اکسید میشود و اندازهگیری میشود تا این اطمینان ایجاد شود که آب استانداردهای ایمنی را برآورده میکند.
5. تست اندوتوکسین
آزمایش اندوتوکسین برای اندازه گیری سطح اندوتوکسینهای باکتریایی انجام میشود که میتواند منجر به واکنشهای شدید در بیماران تحت دیالیز شود. روشهای آزمایش، مانند آزمایش لیمولوس آمبوسیت لیزات (LAL)، معمولاً برای تعیین کمیت سطح اندوتوکسین در آب به کار گرفته میشوند. نتایج این تست برای اطمینان از اینکه آب مورد استفاده در همودیالیز حاوی سطوح مضر اندوتوکسین نیست و ایمنی بیمار را حفظ میکند، بسیار مهم است.
6. تست یکپارچگی فیلتراسیون
تست یکپارچگی فیلتراسیون اثربخشی سیستمهای تصفیه آب، مانند واحدهای اسمز معکوس را ارزیابی میکند. این آزمایش تضمین میکند که سیستمهای فیلتراسیون به درستی کار کرده و میتوانند به اندازه کافی آلایندهها را از آب حذف کنند. روشها شامل آزمایشهای فروپاشی فشار یا آزمایشهای نقطه حباب است که توانایی فیلترها را در حفظ آلایندهها ارزیابی میکنند. آزمایش یکپارچگی منظم تضمین میکند که کیفیت آب به طور مداوم حفظ میشود.
7. تست PH
آزمایش PH اسیدیته یا قلیایی بودن آب را تعیین میکند که برای حفظ پایداری محلول دیالیز مهم است. سطح PH میتواند بر حلالیت و واکنش پذیری مواد مختلف در آب تأثیر بگذارد. برای به دست آوردن قرائتهای دقیق از PH متر استفاده میشود و برای اطمینان از عملکرد مطلوب دیالیز و ایمنی بیمار، حفظ PH در محدوده خاصی ضروری است.
نحوه تصفیه آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز
تصفیه آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز برای اطمینان از ایمنی بیمار و اثربخشی درمان بسیار مهم است. آب باید تحت چندین فرآیند تصفیه قرار گیرد که از پیش فیلتراسیون برای حذف ذرات و آلایندههای بزرگتر شروع میشود. تصفیه آب معمولاً با اسمز معکوس (RO) انجام میشود، فرآیندی که از یک غشای نیمه تراوا برای حذف ناخالصیها از جمله باکتریها، ویروسها و سایر مواد محلول استفاده میکند.
پس از RO، مراحل اضافی ممکن است شامل دییونیزاسیون و اولترافیلتراسیون باشد. دییونیزاسیون بیشتر آلایندههای یونی را حذف میکند و اولترافیلتراسیون هر گونه پاتوژن باقی مانده را از بین میبرد. نظارت منظم بر کیفیت آب ضروری است تا اطمینان حاصل شود که پارامترهایی مانند هدایت، کل جامدات محلول (TDS) و تعداد میکروبی در محدوده قابل قبول هستند. نگهداری صحیح از سیستم تصفیه برای جلوگیری از هر گونه آلودگی که میتواند سلامت بیماران تحت دیالیز را به خطر بیندازد، حیاتی است.
بررسی کیفیت آب مورد استفاده در دستگاه همودیالیز در آزمایشگاه رسوب آب
آب نقش مهمی در عملکرد دستگاه همودیالیز دارد و به عنوان حلال اولیه در فرآیند دیالیز عمل میکند. برای انجام فرآیند دیالیز، به مایعی نیاز است که به حذف مواد زائد، الکترولیتهای اضافی و مایعات از خون بیمار کمک کند. حفظ کیفیت آب مورد استفاده در همودیالیز نیازمند یک رویکرد چندوجهی است که روشهای مختلف آزمایش را برای نظارت بر پارامترهای میکروبی، شیمیایی و فیزیکی ترکیب میکند. ما در رسوب آب به داشتن پیشرفته ترین تجهیزات و کادر مجرب به شما کمک میکنیم تا کیفیت آب دستگاه همودیالیز را به دقیقترین شکل ممکن بررسی کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر با تیم مشاوران ما از طریق شماره ۷۷۶۴۶۱۰۲-۰۲۱ تماس بگیرید.