بهترین راه به منظور بررسی و شناسایی کیفیت آب چاه، انجام آزمایش آب چاه می باشد. درصورتی که آب چاه به خودی خود در جای بکر و دست نخورده ای قرارگرفته باشد، قابل شرب است. این موضوع به این علت است که خاک به صورت نوعی فیلتراسیون عمل کرده و منجر به قابل شرب شدن آب می شود. اما چنانچه در مسیر خروجی آب چاه، فضولات حیوانی و یا آب آلوده باشد، آب چاه نیز آلوده می شود. در این صورت نیاز به انجام آزمایش میکروبی و آزمایش شیمیایی وجود دارد. همچنین حتما باید آزمایش های مهمی همچون آزمایش فلزات سنگین، توسط دستگاه ها و شیوه های مدرن در آزمایشگاه آب صورت پذیرد.
یکی از باورهایی که در خصوص آب چاه وجود دارد، قابل استفاده نبودن آن است. ما در این مقاله قصد داریم این موضوع را بررسی کنیم که آیا واقعاً آب چاه قابل استفاده نمی باشد؟ یا به عبارت دیگر آب چاه چه نوع آبی است؟ در این مقاله به بررسی آزمایش آب چاه و سایر آزمایش های مهم در این زمینه که در آزمایشگاه آب انجام می شوند، خواهیم پرداخت.
✅ آیا آب چاه قابل استفاده است؟
تنها درصورتی آب چاه قابل استفاده می باشد که در آزمایش آب چاه، سلامت این آب از نظر شیمیایی و میکروبی تایید شود. در غیر این صورت نیاز است که با توجه به جواب آزمایش، از دستگاه های تصفیه آب استفاده کرده و آب چاه را برای قابل استفاده شدن تصفیه نمود. در این صورت عوارض استفاده از آب چاه به وجود نیامده و مواردی همچون نیاز به جوشاندن آب چاه وجود نخواهد داشت.
آب چاه از چه طریقی آلوده می شود؟
در این قسمت راه های مختلفی که از طریق آن ها آب چاه آلوده و غیرقابل استفاده می شود را بیان خواهیم کرد.
1. نفوذ آب های آلوده
چنانچه بافت خاک ماسه ای باشد، آب های آلوده به راحتی وارد آب های زیرزمینی شده و این موضوع زمانی گسترش می یابد که در مجاورت چاه آب، چاه های فاضلاب وجود داشته باشد. این موضوع منجر به آلودگی شیمیایی و میکروبی تدریجی آب چاه می شود.
2. فضولات حیوانی
درصورتی که دهانه چاه به خوبی بسته نشود، فضولات حیواناتی مانند موش به آب چاه وارد می شود. بی شک این موضوع منجر به آلودگی شیمیایی و میکروبی آن خواهد شد.
حد مجاز آب چاه را با چه استانداردی مقایسه می کنند؟
در صورتی که آب چاه برای آشامیدن مدنظر باشد، آزمایش آب چاه باید طبق استاندارد آب آشامیدنی به شماره استاندارد ۱۰۵۳ و ۱۰۱۱ آزمایش شده و مورد قیاس قرار گیرد.
کیفیت آب چاه با استفاده از چه پارامترهایی نشان داده می شود؟
در ادامه پارامترهایی را معرفی خواهیم کرد که با استفاده از آن ها می توان کیفیت آب چاه را مورد بررسی قرار داد.
آزمایش های فیزیکی و شیمیایی آب چاه
آب چاه پیش از آب های سطحی دارای املاح می باشد. چنانچه این املاح از حد مجاز آب آشامیدنی بیشتر باشد، بیماری هایی در انسان به وجود می آید. به همین دلیل آب چاه باید از نظر TDS، سختی، PH، کلسیم، منیزیم، کلرید، نیتریت، نیترات، فلوراید، سولفات و… مورد آزمایش قرار گیرد. در جدول زیر می توانید حد مجاز آزمایش های فیزیکی و شیمیایی آب چاه را مشاهده کنید:
ویژگی/شرح آزمون (میلی گرم درلیتر) | حد استاندارد |
سختی کل برحسب کربنات کلسیم | بیشینه 500 |
فلوراید | بیشینه 1/5 |
نیترات برحسب NO3 | بیشینه 50 |
سولفات | بیشینه400 |
کلسیم | – |
منیزیم | – |
کل مواد جامد محلول TDS | بیشینه 1500 |
بورات | بیشینه 0/5 |
کلرور | بیشینه 400 |
نیتریت بر حسب NO2 | بیشینه 0/1 |
هیدروژن سولفوره | – |
سیانید | بیشینه 0/07 |
آمونیاک | – |
سدیم | بیشینه200 |
آزمایش میکروبی آب چاه
هر گونه تغییر بیولوژیکی در محیط آب، در صورتی که آثار زیان باری بر سلامت، بقا و فعالیت های انسان، حیوان، گیاه و سایر موجودات بگذارد، آلودگی میکروبی آب نام می گیرد. آب آلوده چاه چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم مصرف شود، سلامت انسان را به خطر انداخته و بیماری هایی به وجود می آورد.
از جمله عوامل بیماری که منجر به آلودگی آب می شوند، می توان به میکروارگانیسم ها اشاره کرد که به وسیله مواد دفعی انسان و حیوان قابل انتقال هستند. به همین دلیل آزمایش میکروبی آب از اهمیت بالایی برخوردار است. در جدول زیر می توانید حد مجاز آزمایش های میکروبی آب چاه را مشاهده کنید:
ویژگی/شرح آزمون | حد استاندارد |
کلیفرم های گرماپای (در 100 میلی لیتر) | منفی |
اشرشیاکلی (در 100 میلی لیتر) | منفی |
کلستریدیوم پرفرانژانس (در 100 میلی لیتر) | منفی |
میکروارگانیسم های قابل کشت (در هر میلی لیتر) | بیشینه 500 |
آزمایش فلزات سنگین آب چاه
همانطور که می دانید آب چاه جزوه آب های زیرزمینی محسوب می شود. این امر منجر می شود که فعالیت های صنعتی و یا فعالیت های انسانی، باعث ورود برخی فلزات سنگین به آب چاه شود. در این صورت باید با استفاده از آزمایش فلزات سنگین، مقدار این مواد را اندازه گیری و در مرحله بعد کنترل نمود.
البته وجود برخی فلزات سنگین در غلظت های کم، علاوه بر این که ضرری ندارد، دارای ارزش های تغذیه ای نیز هست. از جمله این فلزات می توان به آهن، روی، مس، منگنز و کبالت اشاره کرد. اما چنانچه این فلزات در غلظت های بالا وارد آب چاه شوند، دارای اثرات بازدارنده خواهند بود و بر سلامت انسان تأثیرات منفی می گذارند. البته برخی از فلزات سنگین حتی در غلظت های پایین نیز از جمله عوامل سمی محسوب می شوند. این فلزات سمی شامل سرب، جیوه، کادمیوم، کروم، آرسنیک و… می باشد. جدول زیر حد مجاز آزمایش های فلزات سنگین آب چاه را نشان می دهد:
ویژگی/شرح آزمون(میلی گرم در لیتر ) | حد استاندارد |
آنتیموان | بیشینه 0/02 |
آرسنیک | بیشینه 0/01 |
باریم | بیشینه 0/7 |
کادمیوم | بیشینه 0/003 |
کروم | بیشینه 0/05 |
مس | بیشینه 2 |
آهن | – |
جیوه | بیشینه 0/006 |
منگنز | بیشینه0/4 |
نیکل | بیشینه 0/07 |
سرب | بیشینه 0/01 |
سلنیوم | بیشینه 0/01 |
روی | – |
آلومینیوم | 0/2 |
مولیبدن | بیشینه0/07 |
وانادیم | بیشینه0/1 |
آزمایشگاه رسوب آب طی همکاری با سازمان ملی استاندارد ایران، سازمان دامپزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست، کلیه آزمایش های آب چاه را با استفاده از دستگاه های مجهز مطابق با استانداردهای ۱۰۵۳ و ۱۰۱۱ انجام می دهد. همچنین پس از انجام این آزمایش ها، نتایج مربوطه با حد مجاز سازمان ملی استاندارد ایران مقایسه شده و در اختیار افراد متقاضی قرار خواهد گرفت. لازم به ذکر است آزمایشگاه رسوب آب، دارای گواهی نامه ایزو ۱۷۰۲۵ نیز می باشد.