آفت کشها مواد شیمیایی هستند که به طور گسترده در کشاورزی برای محافظت از محصولات کشاورزی در برابر آفات، علفهای هرز و بیماریها استفاده میشوند. در حالی که آنها تولید مواد غذایی را افزایش داده و ضایعات را کاهش میدهند، بقایای آنها ممکن است روی یا در محصولات غذایی باقی بمانند و خطرات بالقوهای برای سلامتی مصرف کنندگان ایجاد کنند. بقایای آفت کشها در مواد غذایی به ردپای این مواد شیمیایی اشاره دارد که پس از برداشت، فرآوری و بازاریابی در مواد غذایی باقی میمانند. در این بررسی از وبسایت «رسوب آب» در مورد شناخت بقایای آفت کشها در مواد غذایی صحبت میکنیم.
روشهای رایج آزمایش بقایای آفت کشها
چندین تکنیک تحلیلی پیشرفته برای تشخیص و تعیین کمیت بقایای آفت کشها در مواد غذایی به کار گرفته میشود. از جمله پرکاربردترین آنها میتوان به کروماتوگرافی گازی (GC)، کروماتوگرافی مایع (LC) و طیف سنجی جرمی (MS) اشاره کرد که اغلب به صورت ترکیبی به عنوان GC-MS یا LC-MS استفاده میشوند.
این روشها حساسیت و ویژگی بالایی دارند و امکان تشخیص باقیماندهها را در غلظتهای بسیار پایین؛ گاهی اوقات به اندازه قسمت در میلیارد (ppb) فراهم میکنند. QuEChERS (سریع، آسان، ارزان، مؤثر، مقاوم و ایمن) یک تکنیک آماده سازی نمونه محبوب است که قبل از تجزیه و تحلیل استفاده میشود.
این روش فرآیند استخراج باقیماندهها از ماتریسهای غذایی پیچیده مانند میوه ها، سبزیجات و غلات را ساده میکند. بسته به نوع آفت کش و ماتریس غذایی، ممکن است روشهای مختلفی برای اطمینان از نتایج دقیق، تکرارپذیر و قابل تکرار انتخاب شود.
استانداردهای نظارتی جهانی و حداکثر حد باقیمانده (MRL)
برای مدیریت خطرات سلامتی مرتبط با قرار گرفتن در معرض آفت کش ها، مقامات نظارتی در سراسر جهان حداکثر حد باقیمانده (MRL) را برای محصولات غذایی مختلف تعیین کرده اند. MRLها نشان دهنده بالاترین غلظت باقیمانده آفت کشها هستند که به طور قانونی در غذا یا روی آن مجاز هستند.
این محدودیتها بر اساس شیوههای خوب کشاورزی (GAP) و دادههای گسترده سم شناسی تعیین شده اند. کدکس آلیمنتاریوس، که توسط سازمان غذا و کشاورزی (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) تدوین شده است، MRLهای شناخته شده بین المللی را ارائه میدهد.
کشورها و مناطق مختلف مانند اتحادیه اروپا (EU)، ایالات متحده (از طریق EPA) و ژاپن نیز استانداردهای خود را تعیین میکنند که ممکن است تفاوتهای قابل توجهی داشته باشند. تولیدکنندگان و صادرکنندگان مواد غذایی باید MRLهای کشور مقصد را رعایت کنند، که رعایت مقررات را به بخشی پیچیده و ضروری از تجارت بین المللی مواد غذایی تبدیل میکند.
خطرات بهداشتی مرتبط با بقایای آفت کش ها
اثرات بالقوه بقایای آفت کشها بر سلامت به عواملی مانند سمیت، میزان قرار گرفتن در معرض و حساسیت فردی بستگی دارد. قرار گرفتن حاد در معرض سطوح بالای آفت کشها میتواند علائمی مانند حالت تهوع، سرگیجه، سوزش پوست یا در موارد شدید، آسیب اندامها ایجاد کند.
قرار گرفتن مزمن حتی در دوزهای پایین نگرانیهایی را در مورد اثرات طولانی مدت بر سلامت از جمله سرطان، اختلال غدد درون ریز، مشکلات تولید مثلی و اختلالات رشدی ایجاد میکند. به عنوان مثال، برخی از ارگانوفسفاتها و کارباماتها به عنوان تداخل کننده در سیستم عصبی شناخته شده اند، در حالی که برخی از علف کشها با عدم تعادل هورمونی مرتبط بودهاند.
اگرچه سازمانهای نظارتی آفت کشها را بر اساس تحلیلهای ریسک-فایده ارزیابی و تایید میکنند، نظارت و تحقیق مستمر برای به روزرسانی آستانههای ایمنی و شناسایی خطرات نوظهور بسیار مهم است.
نمونه برداری و تضمین کیفیت در آزمایش باقیمانده
تجزیه و تحلیل دقیق باقیمانده آفت کشها به پروتکلهای دقیق نمونه برداری و اقدامات تضمین کیفیت بستگی دارد. نمونه برداری باید نماینده دسته مواد غذایی باشد و از آلودگی در حین جمع آوری و حمل و نقل جلوگیری کند.
آزمایشگاهها برای جلوگیری از تخریب یا از بین رفتن آنالیت ها، دستورالعملهای دقیقی را برای نگهداری، پردازش و تجزیه و تحلیل نمونه دنبال میکنند. تضمین کیفیت شامل استفاده از مواد مرجع گواهی شده، مشارکت در طرحهای آزمون مهارت و اعتبارسنجی روش برای اطمینان از ثبات و قابلیت اطمینان نتایج است.
آزمایشگاههای معتبر از استانداردهای بین المللی مانند ISO/IEC 17025 پیروی میکنند که صلاحیت فنی و پایبندی به رویههای استاندارد را تضمین میکند. این شیوهها اعتماد مصرف کننده را ایجاد کرده و از اجرای مقررات پشتیبانی میکنند.
نقش دولت و سازمانهای نظارتی
سازمانهای نظارتی دولتی و مستقل نقش محوری در نظارت و اجرای باقیمانده آفت کشها دارند. آنها برنامههای نظارتی معمول را انجام میدهند، غذاهای وارداتی و تولید داخل را بازرسی میکنند و هنگامی که سطح باقیمانده از حد مجاز فراتر میرود، اقدامات اصلاحی انجام میدهند.
در ایالات متحده، آژانس حفاظت از محیط زیست (EPA) آفت کشها را تنظیم میکند، در حالی که سازمان غذا و دارو (FDA) و وزارت کشاورزی ایالات متحده (USDA) مسئول آزمایش محصولات غذایی هستند.
در اتحادیه اروپا، سازمان ایمنی مواد غذایی اروپا (EFSA) بر نظارت بر بقایای آفت کشها نظارت دارد و گزارشهای سالانه منتشر میکند. این آژانسها همچنین کشاورزان و تولیدکنندگان را در مورد بهترین شیوههای استفاده از آفت کشها آموزش میدهند و به به حداقل رساندن بقایای آفت کشها در منبع کمک میکنند.
غذاهای ارگانیک و بقایای آفت کش ها
اغلب تصور میشود که غذاهای ارگانیک عاری از بقایای آفت کشها هستند، اما همیشه اینطور نیست. کشاورزی ارگانیک استفاده از آفت کشهای مصنوعی را محدود میکند، اما برخی از آفت کشهای کم سمیت مشتق شده یا تایید شده طبیعی هنوز هم ممکن است مورد استفاده قرار گیرند.
آلودگی محیطی، رانش از مزارع متعارف نزدیک یا آلودگی متقابل در طول فرآوری میتواند منجر به بقایای قابل تشخیص شود. با این حال، مطالعات به طور کلی سطوح پایینتر و انواع کمتری از بقایای آفت کشها را در غذاهای ارگانیک در مقایسه با غذاهای متعارف نشان میدهند.
نهادهای صدور گواهینامه و استانداردهای ارگانیک شامل پروتکلهای سختگیرانه آزمایش بقایای آفت کشها برای حفظ اعتماد مصرف کننده و اطمینان از رعایت مقررات برچسب گذاری ارگانیک هستند.
روندهای آینده و پیشرفتهای فناوری
آینده تجزیه و تحلیل بقایای آفت کشها در توسعه فناوریهای آزمایش سریع تر، دقیقتر و سازگار با محیط زیست نهفته است. نوآوریهایی مانند حسگرهای زیستی، سیستمهای تشخیص مبتنی بر فناوری نانو و الگوریتمهای یادگیری ماشین برای تجزیه و تحلیل دادهها در حال افزایش هستند.
این رویکردها پتانسیل نظارت در زمان واقعی، آزمایش در محل و تشخیص بهبود یافته چندین باقیمانده را به طور همزمان ارائه میدهند. علاوه بر این، تأکید فزایندهای بر هماهنگ سازی استانداردهای بین المللی برای تسهیل تجارت جهانی و محافظت از سلامت عمومی وجود دارد.
با افزایش آگاهی مصرف کنندگان و تقاضا برای غذای سالم، صنعت باید به سرمایه گذاری در تحقیقات، زیرساختهای آزمایش و شیوههای کشاورزی پایدار که وابستگی به مواد شیمیایی مضر را کاهش میدهد، ادامه دهد.
نتیجه گیری
تجزیه و تحلیل بقایای آفت کشها در غذا جنبهای حیاتی از مدیریت ایمنی مواد غذایی مدرن است. از طریق روشهای پیشرفته آزمایش، استانداردهای نظارتی سختگیرانه و نظارت پیشگیرانه، مقامات برای به حداقل رساندن خطرات سلامتی و اطمینان از ایمن ماندن غذا برای مصرف تلاش میکنند. با تکامل علم و فناوری، استراتژیهای مورد استفاده برای تشخیص و تنظیم بقایای آفت کشها نیز باید تغییر کنند – که نیازهای امنیت غذایی، بهداشت عمومی و کشاورزی پایدار را متعادل میکند.