آزمون میکروبی شیر و فرآورده های آن یک جنبه حیاتی از کنترل کیفیت و ایمنی مواد غذایی است و تضمین می‌کند که لبنیات عاری از میکروارگانیسم‌های مضری هستند که می‌توانند برای سلامتی خطرات ایجاد کنند. شیر یک مایع بسیار مغذی است، اما ترکیب غنی آن باعث شده به محیطی ایده آل برای رشد میکروب‌ها از جمله باکتری ها، مخمرها و کپک‌ها تبدیل شود آلاینده‌ها می‌توانند در مراحل مختلف از تولید و فرآوری گرفته تا ذخیره و توزیع وارد شیر شوند. بنابراین، آزمایش‌های معمول میکروبی به شناسایی پاتوژن‌هایی مانند اشریشیا کلی، سالمونلا، لیستریا مونوسیتوژنز و موجودات فاسدکننده کمک می‌کند. در این بررسی از وبسایت «رسوب آب» در مورد آزمون میکروبی شیر و فرآورده های آن صحبت می‌کنیم.
اثرات میکروبی شیر و فرآورده های آن
شیر و فرآورده های آن بسیار مستعد فعالیت میکروبی هستند که می‌تواند اثرات مفید و مضری داشته باشد. میکروب‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم، نقش حیاتی در تخمیر، افزایش طعم، بافت و ارزش غذایی محصولاتی مانند ماست و پنیر ایفا می‌کنند و در عین حال پروبیوتیک‌هایی را ارائه می‌کنند که از سلامت روده حمایت می‌کنند. با این حال، میکروارگانیسم‌های مضر، از جمله اشریشیا کلی، سالمونلا، لیستریا مونوسیتوژنز و استافیلوکوکوس اورئوس، اگر شیر به درستی نگهداری نشود، پاستوریزه یا نگهداری نشود، می‌توانند باعث فساد و بیماری‌های جدی ناشی از غذا شوند. باکتری‌های فاسدکننده مانند گونه‌های سودوموناس، پروتئین‌ها و چربی‌های شیر را تجزیه می‌کنند که منجر به بد طعم شدن، منجمد شدن و کاهش ماندگاری می‌شود. آلودگی قارچی، از جمله کپک‌ها و مخمرها، می‌تواند محصولات لبنی را بیشتر خراب کند و بر ایمنی و کیفیت آنها تأثیر بگذارد. کنترل صحیح میکروبی از طریق اقدامات بهداشتی، پاستوریزاسیون، سرد کردن و آزمایشات میکروبی برای اطمینان از ایمنی و طول عمر شیر و مشتقات آن ضروری است.
اهمیت آزمون میکروبی شیر و فرآورده های آن
آزمایش میکروبی شیر و محصولات آن برای اطمینان از ایمنی، کیفیت و سلامت مصرف کننده بسیار مهم است. شیر بسیار فاسد شدنی است و به عنوان یک محیط عالی برای رشد میکروبی از جمله باکتری‌های مضر مانند سالمونلا، E. coli، لیستریا مونوسیتوژنز و استافیلوکوکوس اورئوس است که می‌تواند باعث بیماری‌های جدی ناشی از غذا شود. آزمایش منظم میکروبی به تشخیص آلودگی، حفظ استانداردهای بهداشتی و افزایش عمر مفید کمک می‌کند. رعایت استانداردهای نظارتی و جلوگیری از فساد برای صنایع لبنی ضروری است و اطمینان حاصل شود که شیر و مشتقات آن مانند پنیر، ماست و کره برای مصرف سالم می‌مانند. این آزمایش همچنین به حفظ ثبات محصول و اعتماد مصرف کننده به محصولات لبنی کمک می‌کند.
روش‌های اندازه گیری میکروبی شیر و فرآورده های آن
در روش‌های اندازه گیری میکروبی شیر و فرآورده های آن اشاره می‌کنیم:
تعداد صفحات استاندارد (SPC)
شمارش استاندارد پلیت (SPC) که به عنوان شمارش صفحات هوازی نیز شناخته می‌شود، روشی است که به طور گسترده برای تعیین تعداد کل باکتری‌های زنده در شیر و فرآورده های آن استفاده می‌شود. این روش شامل رقیق کردن نمونه شیر و پخش آن در یک صفحه آگار و سپس انکوباسیون در دمای خاص (معمولاً 32-37 درجه سانتیگراد) به مدت 24-48 ساعت است. پس از انکوباسیون، کلنی‌ها شمارش می‌شوند و نتایج به صورت واحدهای تشکیل دهنده کلنی در هر میلی لیتر (CFU/mL) بیان می‌شود. SPC تخمینی از بار کلی میکروبی ارائه می‌دهد که به ارزیابی کیفیت شیر، راندمان فرآوری و شرایط نگهداری کمک می‌کند. با این حال، بین گونه‌های مختلف باکتری تفاوتی قائل نمی شود.
شمارش کلی فرم
شمارش کلی فرم حضور باکتری‌های کلیفرم را اندازه گیری می‌کند که نشانگر آلودگی مدفوع و بهداشت ضعیف در فرآوری شیر است. این آزمایش با استفاده از محیط‌های انتخابی مانند آگار صفراوی قرمز بنفش (VRBA) یا MacConkey آگار انجام می‌شود، جایی که باکتری‌های کلیفرم کلونی‌های مشخصی را تشکیل می‌دهند. این آزمون برای ارزیابی شیوه‌های بهداشتی در مزارع لبنی و واحدهای فرآوری بسیار مهم است. تعداد بالای کلیفرم نشان دهنده آلودگی ناشی از تجهیزات ناپاک، منابع آب یا جابجایی نامناسب است. از آنجایی که برخی کلیفرم‌ها مانند E. coli می‌توانند باعث بیماری‌های ناشی از غذا شوند، حفظ شمارش کم برای اطمینان از ایمنی شیر ضروری است.
شمارش سلول‌های سوماتیک (SCC)
تعداد سلول‌های سوماتیک (SCC) یک شاخص کلیدی برای کیفیت شیر است که در درجه اول برای تشخیص ورم پستان در حیوانات شیری استفاده می‌شود. SCC با استفاده از شمارنده‌های سلولی خودکار یا میکروسکوپ اندازه گیری می‌شود که در آن تعداد سلول‌های سوماتیک در هر میلی لیتر شیر ثبت می‌شود. SCC بالا نشان دهنده التهاب پستان است که اغلب توسط عفونت‌های باکتریایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس یا استرپتوکوک آگالاکتیه ایجاد می‌شود. شیر با SCC پایین از کیفیت بالاتری برخوردار است و محصولات لبنی بهتری تولید می‌کند. نظارت منظم SCC به کشاورزان کمک می‌کند تا سلامت گله را بهبود بخشند، کارایی تولید شیر را حفظ کنند و از مقررات صنعت برای ایمنی لبنیات پیروی کنند.
شمارش میکروسکوپی مستقیم (DMC)
روش شمارش میکروسکوپی مستقیم (DMC) شامل رنگ آمیزی یک نمونه شیر و بررسی آن در زیر میکروسکوپ برای شمارش سلول‌های باکتریایی است. این روش سریع است و نتایج فوری را ارائه می‌دهد و برای غربالگری کیفیت شیر خام مفید است. با این حال، به تکنسین‌های ماهر نیاز دارد و بین باکتری‌های زنده و مرده تفاوت قائل نمی شود. DMC معمولاً در کارخانه‌های فرآوری لبنیات به عنوان یک آزمایش اولیه قبل از تجزیه و تحلیل میکروبی بیشتر استفاده می‌شود. در حالی که به اندازه روش‌های مبتنی بر صفحه دقیق نیست، DMC در شناسایی سریع آلودگی باکتریایی بیش از حد مفید است، و اطمینان می‌دهد که شیر در صورت تجاوز از محدودیت‌های ایمنی وارد زنجیره تولید نمی شود.
تست کاهش متیلن آبی (MBRT)
تست کاهش متیلن آبی (MBRT) یک روش ساده و مقرون به صرفه برای ارزیابی بار میکروبی شیر با اندازه گیری کاهش اکسیژن است. یک رنگ متیلن بلو به نمونه شیر اضافه می‌شود و مدت زمانی که طول می‌کشد تا رنگ آبی خود را از دست بدهد، ثبت می‌شود. کاهش سریعتر نشان دهنده بار باکتریایی بالاتر است، زیرا فعالیت میکروبی باعث کاهش سطح اکسیژن می‌شود. MBRT به طور گسترده در مزارع لبنی و واحدهای فرآوری برای ارزیابی سریع کیفیت استفاده می‌شود. با این حال، تعداد دقیق باکتری را ارائه نمی دهد و عمدتا برای غربالگری اولیه به جای تجزیه و تحلیل دقیق میکروبی استفاده می‌شود.
تست کاهش رسازورین
تست کاهش رسازورین مشابه MBRT است اما از رنگ رسازورین استفاده می‌کند که بر اساس فعالیت میکروبی تغییر رنگ می‌دهد. هنگامی که به شیر اضافه می‌شود، بسته به غلظت باکتری، رنگ از آبی به صورتی و در نهایت بی رنگ می‌شود. این روش سریعتر و حساس‌‌تر از MBRT است و نشانه مطمئن تری از تازگی شیر و آلودگی باکتریایی ارائه می‌دهد. این آزمایش معمولاً در صنایع لبنی به عنوان یک ابزار غربالگری سریع قبل از انجام آزمایش‌های میکروبی دقیق‌‌تر استفاده می‌شود. در حالی که گونه‌های باکتریایی را مشخص نمی کند، به شناسایی شیر بی کیفیت کمک می‌کند که قبل از پردازش نیاز به بررسی بیشتر دارد.
تست واکنش زنجیره‌‌‌ای پلیمراز (PCR)
واکنش زنجیره‌‌‌ای پلیمراز (PCR) یک تکنیک مولکولی مدرن است که برای شناسایی پاتوژن‌های میکروبی خاص در شیر با دقت و سرعت بالا استفاده می‌شود. این روش توالی‌های DNA باکتری‌های هدف را تقویت می‌کند و امکان شناسایی میکروارگانیسم‌های مضر مانند لیستریا مونوسیتوژنز، سالمونلا و E. coli را در عرض چند ساعت فراهم می‌کند. PCR بسیار حساس است و می‌تواند حتی غلظت‌های پایین باکتری را نیز تشخیص دهد. به طور گسترده‌‌‌ای در آزمایشگاه‌های ایمنی مواد غذایی برای اطمینان از انطباق با استانداردهای نظارتی استفاده می‌شود. اگرچه PCR گران است و به تجهیزات تخصصی نیاز دارد، توانایی آن در شناسایی سریع عوامل بیماری زا آن را برای تضمین ایمنی محصولات لبنی و پیشگیری از بیماری‌های ناشی از غذا بسیار ارزشمند می‌کند.
سنجش ایمونوسوربنت مرتبط با آنزیم (ELISA)
سنجش ایمونوسوربنت متصل به آنزیم (ELISA) یک روش بیوشیمیایی است که برای شناسایی سموم میکروبی یا آنتی ژن‌های باکتریایی خاص در شیر استفاده می‌شود. با استفاده از آنتی بادی‌هایی که به میکروارگانیسم‌ها یا سموم متصل می‌شوند، تغییر رنگ ایجاد می‌کند که نشان دهنده آلودگی است. الایزا بسیار حساس و اختصاصی است و برای شناسایی باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، سالمونلا و لیستریا مفید است. این روش به طور گسترده در کنترل کیفیت لبنیات و نظارت بر ایمنی مواد غذایی استفاده می‌شود. علیرغم دقت بالای آن، ELISA به معرف‌های تخصصی و راه اندازی آزمایشگاهی نیاز دارد که آن را برای عملیات لبنیات در مقیاس بزرگ و آزمایش‌های نظارتی به جای غربالگری در محل مناسب‌‌تر می‌کند.
تعداد کل باکتری‌ها با استفاده از فلوسایتومتری
فلوسیتومتری یک روش پیشرفته است که برای شمارش سریع باکتری‌ها در شیر استفاده می‌شود. این تکنیک شامل عبور دادن نمونه‌های شیر از طریق یک ابزار مبتنی بر لیزر است که سلول‌های باکتریایی را بر اساس ویژگی‌های فلورسانس آنها شناسایی و شمارش می‌کند. فلوسیتومتری نتایج بلادرنگ را ارائه می‌دهد و آن را برای آزمایش لبنیات با توان بالا ایده آل می‌کند. بر خلاف روش‌های سنتی مبتنی بر فرهنگ، نیازی به جوجه کشی ندارد و زمان آزمایش را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد. در حالی که فلوسیتومتری بسیار دقیق است، گران است و به پرسنل آموزش دیده نیاز دارد. معمولاً در کارخانه‌های بزرگ فرآوری لبنیات برای نظارت بر آلودگی میکروبی و اطمینان از رعایت مقررات ایمنی مواد غذایی استفاده می‌شود.
تست بیولومینسانس ATP
آزمایش بیولومینسانس ATP آدنوزین تری فسفات (ATP)، یک مولکول انرژی که در تمام سلول‌های زنده یافت می‌شود، برای تعیین آلودگی میکروبی در شیر اندازه گیری می‌کند. در این روش از یک نورسنج و یک آنزیم بیولومینسنت استفاده می‌شود که با ATP واکنش می‌دهد و نور تولید می‌کند. شدت انتشار نور با تعداد میکروارگانیسم‌های زنده موجود در ارتباط است. تست ATP بسیار سریع است، نتایج را در عرض چند دقیقه ارائه می‌دهد و برای ارزیابی سریع بهداشت در تاسیسات فرآوری لبنیات مفید است. با این حال، بین گونه‌های باکتریایی تفاوتی قائل نمی شود و عمدتاً برای تأیید پاکیزگی به جای شناسایی دقیق میکروبی استفاده می‌شود.
آزمون میکروبی شیر و فرآورده های آن در رسوب آب
ما پیشرفته‌ترین تجهیزات و کارآزموده‌ترین پرسنل را در آزمایشگاه مواد غذایی داریم. برای کسب اطلاعات بیشتر برای انجام آزمون میکروبی شیر و فرآورده های آن با تیم مشاوران ما از طریق شماره ۷۷۶۴۶۱۰۲-۰۲۱ تماس بگیرید.